Bir Ülke Temerrüde Düştüğünde Ne Olur?

İbrahim Polat
5 min readMay 11, 2023

--

Bu yazıda, temerrüt kavramlarına ilişkin temel kavramlardan bahsedeceğim.

Yazımın İçeriği

Bu yazı aşağıdaki alanları kapsayacaktır:

  1. İlk olarak, varsayılanın ne anlama geldiğini açıklayacağım
  2. Ardından, temerrüde düşen bir ülke üzerindeki etkilerin ana hatlarını çizeceğim.
  3. Son olarak geçmişte temerrüde düşen ülkelerden bahsedeceğim.

Başlamadan önce, bu makaledeki bazı görüşlerin varsayımlara dayandığını ve ülkeden ülkeye farklılık gösterebileceğini belirtmekte fayda var.

Ülkeler, temerrütleri sırasında farklı davranabilirler. Bu karmaşık bir konudur ve çok sayıda faktöre bağlıdır. Bunu söyledikten sonra, bu makale gerçekleşebilecek olası senaryoları sunmaktadır.

Temerrüde Düşmek Ne Demektir?

Bir bireyin veya bir şirketin temerrüde düşmesinin ne anlama geldiğini anlayarak başlayalım.

Diyelim ki bir ev satın almak istiyorsunuz ve bir bankadan borç para almaya karar verdiniz. Banka size 20 yıl içinde periyodik olarak geri ödenmesi gereken gerekli krediyi verir. Kredinin hüküm ve koşulları da dahil olmak üzere yasal anlaşmaların, kredi değerliliğinize ve parayı geri ödeme olasılığınıza bağlı olacağını belirtmekte fayda var. Örneğin, banka sizden kredinin bir kısmını faiziyle birlikte aylık olarak bankaya geri ödemenizi isteyebilir.

Şimdi diyelim ki ilk 6 ay sözleşme gereği ödemeleri yapıyorsunuz, sonra ekonomik durumunuzun kötü olması nedeniyle ödemeleri kaçırıyorsunuz.

Sonra ne olur?

Banka para için seni kovalamaya başlayacak.

Bankadan bir mektup alabilirsiniz, ardından icra dairelerinin ziyaretine yol açan telefon görüşmeleri olabilir ve sonunda mülkünüze yeniden el konulabilir. Mülk satıldıktan sonra, iflas beyan etmeniz de gerekebilir. Sonuç olarak, bir dahaki sefere borç aldığınızda, bankalar düşük kredi kaliteniz nedeniyle sizden daha yüksek faiz talep edebilir.

Öte yandan, bir şirket kredilerini temerrüde düşürürse, notuyla birlikte hisse senedi değeri düşer. Ek olarak, varlıkları (dizüstü bilgisayarlar, ofisler vb.) krediyi ödemek için satılabilir ve gelecekte şirketin yeni işler yapması daha zor olacaktır.

Buraya kadar her şey mantıklı. Şimdi ülke varsayılanına geçelim.

Egemen Varsayılanı Anlamak

Ülkeler (hükümdarlar) karmaşık bir ekonomik yapıya sahiptir. Ekonomileri çok çeşitli faktörlere maruz kalmaktadır; siyasi riskten ( yolsuzluk endeksi düzeyi, otokratik liderlik ), yasal risklerden ( hukuk sistemlerinin ne kadar güvenilir olduğu ) ekonomik büyüme döngülerine ( büyümelerinin bir hizmete veya ihracata ne kadar bağlı olduğu ve gelir sistemlerinin ne kadar verimli olduğu ).

Hükümetler, mevcut borçları ödemek ve emeklilik ve sosyal hizmet taahhütlerini yerine getirmek için paraya ihtiyaç duyar. Ülke hükümetinin, sermayesini koruyan ve ülkenin yeterli paraya sahip olmasını sağlayan bir hazine dairesi vardır.

İster inanın ister inanmayın, bazı yatırımcılar politikaları istikrarlı ve öngörülebilir olduğu için demokratik olmayan ülkelere yatırım yapmayı tercih ediyor.

Hükümetler çeşitli şekillerde sermaye toplayabilir; gelirlerini artırmak, halkını ve hizmetlerini vergilendirmek, hazine bonosu çıkarmak veya yabancı ülkelerden borç para almak gibi.

Yabancı ülkelerden alınan borçlar döviz cinsindendir.

Gelelim Hazine Bonosu ve Dış Borç konusuna

Hazine bonosu çıkaran hükümetleri halktan borç almak gibi düşünün. Hükümetler tahvil sahibine periyodik olarak para öderler. Tahvil ihraç ederek ödünç alınan para, yerel (yerel) para biriminde ihraç edildiğinden yerel ülke borcu olarak bilinir. Hükümet istikrarsızsa, hükümetin hazine bonolarına daha yüksek faiz ödemesini bekleyebilirsiniz.

Ülkelerin dış ülkelerden borç almasına dış ülke borcu denir . Hükümetin notu düşükse ve zaten yüksek borçluysa, yabancı ülkeler ödünç alınan krediler için daha yüksek faiz oranı uygulayacaktır.

Ülkeler alacaklılarına borçlarını geri ödeyemediklerinde iflas ilan ederler ve temerrüde düşmüş sayılırlar. Devlet temerrütlerinin çoğu yabancı para birimi temerrütleridir.

Sonraki Adımlar — Bir Ülke Temerrüde Düştüğünde Ne Olur?

Bu bölüm, bu makalenin özünü vurgulamaktadır. Bu bölümde, bir ülkenin temerrüde düşmesinin ilk on potansiyel sonucunu özetleyeceğim:

  1. Her şeyden önce, ülkenin para birimi devalüe edilebilir. Bu, ürünlerin ithal edilmesini pahalı hale getirebilir. Ayrıca, kısa vadede ürün ve hizmetlerin daha ucuza satılması nedeniyle ihracat işletmeleri zarar görebilir . İhracatçılar için para biriminin devalüasyonu iki ucu keskin bir kılıçtır; hizmetler ve ürünler ucuzladığında talebi artırır. İhracat cazip hale gelir ve pazarda rekabeti artırır. İhracat yabancı ülkeler için daha ucuz olduğundan, temerrüde düşen ülkeden daha fazla alım yapma eğilimindedirler. Ayrıca, 2016'da sterlin değer kaybettikten sonra olduğu gibi, yabancı yatırımların ve yabancıların daha sık ziyaret etmesi nedeniyle turizmin artması nedeniyle yerli hizmet sağlayıcılar fayda sağlayabilir. Dolayısıyla temerrüt ülke için de olumlu etkiler.
  2. İkincisi, kredi ödeme tarihini uzatmak veya kredi miktarını azaltmak veya para birimini daha fazla değer kaybetmek gibi borç yeniden yapılandırılabilir.
  3. Harcama kesintileri ve vergi artışını içeren kemer sıkma önlemleri izlenebilir.
  4. İnsanların yaşam standartları da etkilenebilir. Banka krizlerine yol açan sokaklardaki isyanlarla başlayabilir. Banka krizlerinin temel nedeni, insanların belirsizlik ve kafa karışıklığı nedeniyle tüm paralarını bankalardan çekmeye çalışması olabilir. Bankacılık krizleri olasılığı örneğin %10'a kadar artabilir ve hükümet para çekmemek için bankalarını kapatabilir. Zaman zaman geri çekilmeye izin verilir ancak sermaye kontrolleri uygulanır.
  5. Döviz borcunda temerrüde düşen ülkeler, yerel para cinsinden borçta da temerrüde düşebilir. Bu, hazine bonosu satın aldıysanız ve ülke döviz borcunda temerrüde düşerse, tahvil dönemsel ödemelerinizi alamayabileceğiniz anlamına gelir.
  6. Ticari veya bireysel iflaslardan farklı olarak, bir ülkenin varlıkları yeniden ele geçirilmez. Ancak bazen ülkeler temerrüde düştüğünde askeri eylemler izlenir. Örnek olarak İngiltere, 1880'lerde temerrüde düştüğünde Mısır’ı işgal etmeye çalıştı.
  7. Borsada çalkantı yaşanabilir. Bunun nedeni piyasadaki belirsizlik olabilir. Kimse bir şey satın almaya istekli olmayabilir. Birçok yatırımcı, durum istikrarlı olana kadar ülkeyle iş yapmamaya bile karar verebilir.
  8. Hükümetler, 2001'de Arjantin’de olduğu gibi herhangi bir parayı ödemeyi reddedebilir veya ödünç alınan parayı azaltabilir.
  9. Ülke itibar kaybı yaşayabilir, notu düşebilir ve bu da gelecekte borç almayı zorlaştırabilir.
  10. GSYİH %2'ye kadar yavaşlayabilir, ancak bu genellikle yalnızca kısa vadelidir (1–2 yıl). Borç alma maliyeti %1'e kadar bile artabilir. Artan ihracat talepleri nedeniyle cari açık düşebilmekte ve bu da ekonomik büyümeyi artırmaktadır. Yine, bazı olumlu yan etkiler var.

Borç anlaşmalarını yeniden yapılandırarak ve bir kefilden (IMF) yardım isteyerek temerrütlerden kaçınılabilir.

Geçmişte Temerrüde Düşen Ülkeler

Muhtemelen geçmişte birçok ülkenin temerrüde düştüğünü belirtmekte fayda var .

Ayrıca, bir ülkenin temerrüde düşmesi şaşırtıcı değildir.

Bu, ünlü egemen temerrütlerin bir listesidir:

  • Venezuela: 2017
  • Yunanistan: 2015
  • Ekvador: 2008
  • Arjantin: 2001
  • Rusya: 1998
  • Meksika: 1994
  • Fransa: 1958
  • Mısır: 1880'ler
  • İspanya: 1939'a kadar 15+ kez

Bir ülkenin temerrüde düşmesi alışılmadık bir durum değildir.

Ülkeler Neden Daha Fazla Yerel Para Basamıyor?

Geçenlerde biri bana bu soruyu sordu. Bir ülkenin yerel para birimi borcunu ödemek için neden yerel para birimini basmadığını merak ediyorlardı.

İşte benim görüşüm. Daha fazlası olsa da, bu madalyonun bir yüzü:

Daha fazla para basmak enflasyona yol açabilir. Bu, esas olarak para arzı arttıkça, talepteki artış nedeniyle ürünlerin maliyetleri artabilir. Sonuç olarak, para birimi devalüe edilebilir ve bu genellikle temerrüde düşmekten daha kötü olabilir. Ek olarak, altın standardı ve ortak para birimi kavramı, ülkelerin istedikleri zaman ve istedikleri gibi para basmasını engeller — ancak altın standartları ve ortak para birimi tüm ülkeler için geçerli değildir.

Ülkeleri farklı ekonomik göstergelerle nasıl karşılaştıracağınız hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız, “ Ülkeleri Nasıl Karşılaştırmalıyım? ”.

Egemen temerrüt, gelecekte hangisini ele alacağımı tahmin edebilir.

--

--

No responses yet